Miras hukukunda önemli yer tutan konulardan birisi de saklı pay mirasçıların sahip olduğu haklardır. Tenkis davası da saklı pay mirasçıların hakları ihlal edildiği zaman karşımıza çıkan bir dava türüdür.

Hukuk sistemimizde saklı pay; miras bırakanın alt soyu, anne-babası ve eşi için söz konusudur. Miras bırakanın tasarruf yetkisi, saklı pay mirasçıların hakları oranında sınırlandırılır, aksi yönde yapılan tasarruflar tenkise tabi tutulur. Bu tasarruflar kendiliğinden geçersiz sayılamadığı için saklı pay mirasçıları tarafından süresi içinde tenkis davası açılması gerekecektir.

Miras bırakanın malvarlığı üzerinde tasarruf edilebilir alan hesaplanırken; borçları, cenaze giderleri, tereke mühürlenmesi ve defter tutulması ve miras bırakan ile birlikte yaşayan ve onun tarafından bakılan kişilerin 3 aylık bakım giderleri terekeden çıkarılır. Daha sonra sağlar arası kazandırmalarda tenkise tabi olanlar terekeye eklenir. Bunlar ise; denkleştirmeye tabi olmaktan kurtulan kazandırmalar, mirastan ivaz karşılığı feragatte miras bırakanın ödediği ivaz, bağışlayanın serbestçe dönme hakkını saklı tuttuğu ya da miras bırakanın ölümünden önce 1 yıl içinde yaptığı kazandırmalardır. 

Saklı pay mirasçıların hakkının ihlali halinde, tenkise başvurulduğunda önce ölüme bağlı tasarruflar sonrasında hala hak sağlanamamışsa, sağlar arası kazandırmalar tenkis edilir. Eğer birden fazla ölüme bağlı tasarruf varsa tenkis her birinden orantılı olarak yapılır. 

Tenkis davası

•Saklı pay mirasçılar tarafından açılabilir

•Saklı payı ihlal edilen mirasçılar payı ihlal eden kısmın indirilmesini mahkemeden talep edebilirler.

• Mahkemenin vereceği tenkis hükmü geçmişe etkili olarak sonuç doğurur. Fakat tenkis davası sonucunda kazandırmanın geri alınması söz konusu olmaz, sadece indirme gerçekleşir. Verilenin geri alınması ancak bir eda davası ile mümkün olacaktır. 

•Tenkis davasında davalı, lehine kazandırma yapılan kişilerdir. Bu kişilerin mirasçı olup olmamasının bir önemi yoktur.

•Tenkis davası 1 ve 10 yıllık hak düşürücü süreye tabidir.  Saklı pay mirasçıların, saklı paylarının zedelendiğini öğrenmelerinden başlayarak 1 yıl ve her halde vasiyetnamenin açılması ile 10 yıl geçmesi ile dava açılmazsa tenkis davası hakkı düşecektir ve hak kaybı yaşanmasına sebep olacaktır.  Bu durumda da def’i olarak her zaman ileri sürülebilir.

•Tenkis davası, miras bırakanın son yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesinde açılır.

Saklı pay mirasçılarının, miras paylarında sahip oldukları haklar için bir kayıp yaşamaması ve hakları zedelenmişse süresinde sahip oldukları hakların iadesini sağlamak adına, bunu dava yolu ile ileri sürebilmeleri için bu konuda uzman bir avukata başvurmaları hak kaybı yaşamalarının önüne geçecektir.

Av. Fırat Fesih KAYA