ORGAN VE DOKU TİCARETİ SUÇU
Organ veya doku ticareti suçu vücut dokunulmazlığına karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 91. Maddesinde organ veya doku ticareti suçu, 92. Maddesinde zorunluluk hali ve 93. Maddesinde etkin pişmanlık hali düzenlenmiştir.
•Organ veya doku ticareti: Hukuken geçerli bir rıza olmaksızın bir insandan doku veya organ alma, organ veya doku satın alma, satma, satılmasına aracılık etme, hukuka aykırı elde edilmiş organ veya dokuyu saklama, nakletme veya aşılama, belli bir çıkar karşılığında organ veya doku teminine yönelik olarak ilan veya reklam verme veya yayınlama gibi birçok seçimlik hareketle işlenen bir suçtur. Bir seçimlik hareketin yapılmasıyla suç oluşur.
•Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın, kişiden organ alan kimse, beş yıldan dokuz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Eğer hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın kişiden doku alması halinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
•Hukuka aykırı olarak, ölüden organ veya doku alan kimse, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
•Organ veya doku satın alan, satan, satılmasına aracılık eden kişi hakkında, organ alırsa beş yıldan dokuz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Doku alırsa, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
•Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın, kişiden organ alan, Organ veya doku satın alan, satan, satılmasına aracılık eden kişi suçların bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, daha ağır cezayı gerektirmiş, sekiz yıldan on beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek veya örgüte üye olmak suçundan dolayı da ayrıca cezalandırılacaktır.
•Hukuka aykırı yollarla elde edilmiş olan organ veya dokuyu saklayan, nakleden veya aşılayan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
•Belli bir çıkar karşılığında organ veya doku teminine yönelik olarak ilan veya reklam veren veya yayınlayan kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
•Tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
•Hukuken geçerli rızaya dayalı olmaksızın, mağdurdan organ alınması halinde mağdur ölürse, kasten öldürme suçuna ilişkin hükümler uygulanır. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç oluşur.
•Kusurluluğu azaltan veya kaldıran hallerden biri olan zorunluluk hali organ veya doku ticareti suçu için düzenlenmiştir. Organ veya dokularını satan kişinin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik koşullar göz önünde bulundurularak, hakkında verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
•Organ ve doku ticareti suçunda etkin pişmanlık hali düzenlenmiştir. Organ veya dokularını satan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce durumu merciine haber vererek suçluların yakalanmalarını kolaylaştırırsa, hakkında cezaya hükmolunmaz. Bu suç haber alındıktan sonra, organ veya dokularını satan kişi, gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve diğer suçluların yakalanmasına hizmet ve yardım ederse; hakkında verilecek cezanın, yardımın niteliğine göre, dörtte birden yarısına kadarı indirilir.
•Organ veya doku ticareti suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Organ veya doku ticareti suçu şikayete ve uzlaştırmaya tabi suçlardan değildir. Suç resen soruşturulmalıdır.
Organ ve doku ticareti suçunun unsurlarının oluşup oluşmadığı, etkin pişmanlık halinden yararlanılıp yararlanılamayacağı gibi durumlar yapılacak yargılamada büyük önem taşıdığından, bu konuda alanında uzman bir ceza avukatına başvurmakta fayda olacaktır.
Av. Yeşim Ezgi TÜRKMEN