Maluliyet; kişinin sahip olduğu engelden dolayı çalışma hayatında kısıtlılık meydana gelmesi halinde karşımıza çıkan bir kavramdır. Maluliyet halinin mevcut olması halinde kanun bireylere emeklilik, malul aylığı ve maluliyet sigortası gibi alalarda bir takım kolaylıklar sağlamıştır. Bu makalede “malulen emeklilik” konusu ele alınacaktır.

Malulen emekliliğe ilişkin düzenlemeler 5510 Sayılı kanunun 25. vd maddelerinde düzenlenmektedir.

Malulen emeklilikten yararlanılabilmesi kanunun aradığı ilk şartlardan biri maluliyet oranıdır. 

•Kanunun 4. Maddesinde belirtilmiş olan “sigortalı sayılanlar “başlığında 1. Fıkrasının a ve b bentleri kapsamındaki çalışanlar (Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar) çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını kaybetmiş olması gerekmektedir.

•Kanunun 4. Maddesinin 1. Fıkrasının c bendinde yer alan kamu idarelerinde çalışan ve kanun uyarınca sigortalı sayılanlar için, çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybetmiş olması gerekir.

Maluliyet oranlarının, sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilmesi gerekir.

Kişi ilk defa sigortalı olarak işe başlamış ise, önceden var olan hastalık ya da engele dayalı olarak maluliyetten yararlanılamaz. 

Kanunun aradığı bir diğer şart ise çalışma süresi ve primlere ilişkindir. 

•Kişinin en az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekmektedir. İsteğe bağlı sigorta kapsamında süre ve prim gün sayısının tamamlanması halinde de malulen emeklilik hakkından yararlanılabilecektir. 

   Kanunun aramış olduğu bir diğer şart ise yazılı taleptir.

•Yukarda bahsedilen şartlar sağlandıktan sonra kişinin Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurarak , yazılı şekilde talepte bulunması gerekmektedir. Bu başvuruyu işten ayrıldıktan sonra ya da iş yeri devri veya kapatma durumu varsa bunlardan sonra yapmalıdır.

Başvuru İçin Gerekli Belgeler

•Kanunun 4. Maddesi a ve b bentlerine tabi olarak çalışanlar için; Gelir/Aylık/Ödenek belgesi ve sigortalı işten ayrılış bildirgesi

•Kanunun 4. Maddesinin c bendi uyarınca sigortalı sayılanlar için Malullük aylığı bağlanabilmesi için açıkta bulunanların şahsen/vekâleten veya görevde bulunanlar için Kurumları aracılığı ile yapılacak başvuru, Malulen emekliye sevke ilişkin emekliye sevk onayı ve Maluliyetin tespiti için Sağlık Kurulu raporu gerekmektedir. 

Başvuru Nereye Yapılacaktır?

•Sigortalının bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine başvuruda bulunulur.

•Kişinin yaptığı başvuru sonrasında yetkili sağlık kurullarına sevkini yapılır ve  sağlık kurulları tarafından rapor düzenlenir. Düzenlenen rapor  incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu, sigortalının maluliyet şartlarını taşıyıp taşımadığına karar vermektedir.

Maluliyet şartları, oranın tespiti ve gerekli belgelere ilişkin daha detaylı bilgi almak ve hak kaybı yaşamamak adına iş hukuku alanında uzman bir avukata danışmakta fayda vardır.

Av. Fırat Fesih KAYA