İdarenin mal edinme yöntemlerinden biri olan kamulaştırma; Anayasamızın 46. maddesinde ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunda düzenleme alanı bulmaktadır. 

Kamulaştırma; idarenin  kamu yararının gerektirmesi üzerine, gerekli prosedürleri uygulayarak bir taşınmazı edinmesidir. 

•Kamulaştırmadan söz edilebilmesi için öncelikle bir taşınmaz malın varlığı gerekir.

•Taşınmaz, özel hukuk tüzel kişisi ya da gerçek kişiye ait olmalıdır.

•Kamulaştırma yapma yetkisi Devlete ya da kamu tüzel kişilerine aittir.

•Kamulaştırmada taşınmaz malın mülkiyetinin idareye geçmesinde kamu yararı söz konusu olmalıdır ve kamu hizmetinin bir gereği olarak kamulaştırmaya ihtiyaç duyulmalıdır.

•Bedel peşin, nakden ve gerçek karşılığı üzerinden ödenir. Ancak tarım reformunun uygulanması, büyük enerji ve sulama projeleri ile iskân projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla kamulaştırılan toprakların bedellerinin ödenme şekli kanunla taksit şeklinde öngörülebilir. Kanunun taksitle ödemeyi öngörebileceği bu hallerde, taksitlendirme süresi beş yılı aşamaz; bu takdirde taksitler eşit olarak ödenir. Toprağını doğrudan işleten küçük çiftçiye ait toprakların bedeli her halde peşin ödenir.

•Kamulaştırma işlemlerinde sırasıyla ; 

Yeterli ödeneğin hazırlanması

Kamu yararı kararı alınması gerekir.

Taşınmaz tespiti

Kamulaştırma kararının alınması

Satın alma usulünün denenmesi

Satın alma usulü başarısız olursa mahkemeye başvuru

Mahkeme kararı    şeklindeki işlemleri gerçekleştirilir.

•Kamulaştırma işlemlerine karşı iptal davaları ; taşınmazın bulunduğu yer idare mahkemesinde açılmaktadır.

•İştirak halinde ya da müşterek mülkiyet varsa her bir paydaşın tek başına dava hakkı vardır fakat dava sonucu sadece dava açan kişileri etkilemektedir.

•Eğer taşınmaz bedeli ile ilgili uyuşmazlık söz konusu ise dava idari yargı yerine adli yargıda görüleceği için bu sefer görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olacaktır.

•Kamulaştırma bedeli kesinleştikten sonra 5 yıl içinde idare taşınmaz üzerinde tasarrufta bulunmaz ise mal sahibi ya da mirasçıları kamulaştırma bedelini, aldıkları günden itibaren işleyecek yasal faizi ile öderlerse taşınmazı geri alma hakkına sahip olacaklardır. Ancak bu haklarını doğumundan itibaren 1 yıl içinde kullanmaları gerekmektedir. Aksi halde hak kaybı yaşanacaktır.

Tüm bu anlatılan hususlar nedeni ile, sahip olunan bir taşınmazın usule uygun olarak kamulaştırma işlemine konu olup olmadığını bilmek ve hak kaybı yaşamamak adına bu konuda alanında uzman bir avukata başvurmakta fayda vardır.

Av. Fırat Fesih KAYA