Usule uygun elektrik enerjisi tüketimi; perakende satış sözleşmesi kapsamında, tüketim dönemi içerisinde ( bir aydan az bir yıldan fazla olmamak kaydıyla tedarik şirketi tarafından belirlenmektedir.) elektrik enerjisinin kullanılması ve bu kullanımın bedeli tespit edildikten sonra ödemenin yapılmasıyla gerçekleşmektedir.

Kaçak şekilde elektik enerjinin tüketilmesi ile tam tersi şekilde, herhangi bir perakende satış sözleşmesine tabi olmadan, dağıtım sistemine yapılan müdahale ile elektrik enerjisinin kullanılması olarak karşımıza çıkmaktadır.

Aynı şekilde aşağıdaki haller de Enerji Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliğine göre kaçak kullanım olarak değerlendirilmektedir;

“Dağıtım sistemine veya sayaçlara veya ölçü sistemine ya da yapı bina giriş noktasından sayaca kadar olan tesisata müdahale ederek, tüketimin doğru tespit edilmesini engellemek suretiyle, eksik veya hatalı ölçüm yapılması veya hiç ölçülmeden veya yasal şekilde tesis edilmemiş sayaçtan geçirilerek, mevzuata aykırı bir şekilde elektrik enerjisi tüketmesi, Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişinin ilgili mevzuata uygun olarak kestiği elektrik enerjisini, mücbir sebep halleri dışında; yükümlülüklerini yerine getirmeden dağıtım lisansı sahibi tüzel kişinin izni dışında açması”

Yapılan kaçak kullanım tespiti sonrasında;( Bu tespit tüketici haklarını ihlal etmeyecek şekilde yapılmalıdır.) kaçak kullanımı yapan gerçek ya da tüzel kişinin elektriği kesilerek, sayacı mühürlenir ve ardından Cumhuriyet Başsavcılığında suç duyurusunda bulunulur. ( TCK madde 163 uyarınca karşılıksız yararlanma suçunu oluşturur ve 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası yaptırımı söz konusu olur.)

KAÇAK ELEKTRİK ENERJİSİ TESPİT TUTANAĞI

Elektrik enerjisinin tüketiminin tespit edilmesini engellemek amacıyla dağıtım-ölçü ya da sayaç sistemine müdahale edilmesi veya tüketimin eksik ve hatalı tespit edilmesine neden olunması hallerinde sayaç sökülerek inceleme yapılmak için alınır ve yerine geçici bir sayaç takılır. Bu işlem için bir sökme-takma tutanağı düzenlenir. İnceleme sonucunda bahsedilen müdahalenin yapıldığının tespit edilmesi halinde ise “Kaçak Kullanım” tutanağı düzenlenmektedir. 

KAÇAK ELEKTRİK TÜKETİM MİKTARI HESAPLANMASI 

Kullanılan elektrik enerjisi için tüketim miktarı hesaplanırken, eğer sayaç tüketimi doğru kaydetmişse buradaki değere göre, böyle bir değer tespit edilememesi halinde ise ihtilafsız (tüketim değerlerinin düşmeye başladığı tarih tespit edilebiliyorsa, bu tarihten önceki aynı dönem anlaşılır.) aynı dönemki tüketim miktarına göre bir hesaplama yapılmaktadır.

Doğru tespit edilmiş tüketim değeri olmaması halinde hesaplamanın nasıl yapılacağı Enerji Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği madde 28/2 de şu şekilde belirtilmiştir;

“Meskenlerde, proje varsa projesinde belirtilen gücün kullanma faktörü olan 0,60’ı, projesi yok ise, basit yapılarda 3 (üç) kW, diğerlerinde 5 (beş) kW’ın altında olmamak üzere bağlantı gücüne ve ortalama günlük çalışma saatine göre, yöresel özellikler ve benzer yapılar göz önüne alınarak,

Diğer abone gruplarında, tespit edilen kurulu gücün kullanma faktörü olarak alınan 0.60 ile çarpımı sonucu bulunan değer bağlantı gücü olarak kabul edilir ve bu değer 3 kW’ın altında olmamak üzere ortalama günlük çalışma saatlerine göre, hesaplanır. Bu tür hesaplamaların yapılamaması durumunda, tüketilen elektrik enerjisi miktarı aynı yörede bulunan benzer kullanım yerlerinin ortalama tüketimlerine göre hesaplanarak tespit edilir.

 Mühürlenmiş sayaçtan geçirilmeksizin ayrı bir hat çekilerek birtakım cihazlar kaçak olarak beslenmiş ise, tüketilen elektrik enerjisi sadece bu hat üzerindeki cihazların kurulu gücü dikkate alınarak hesaplanır.”

KAÇAK ELEKTRİK ENERJİSİNİN FATURALNADIRILMASI

Yukarıda belirttiğimiz eylemler neticesinde, tutulan tutanaklarla kaçak elektrik tüketimi yaptığı tespit edilen tüketiciler için, yapılacak olan hesaplama neticesinde tüketimin bedeli, dahil olduğu abone grubuna kaçak elektrik enerjisi kullandığı dönemde uygulanmakta olan ve kapsamı belirtilen fonsuz tarifenin 1,5 (bir buçuk) katı ile çarpılarak hesaplanır. Hesaplama neticesinde ortaya çıkan bedel fatura edilir. Eğer kaçak kullanım mükerrerlik oluşturmuş ise fonsuz tarifenin 2 (iki) katı göz önüne alınarak hesaplama yapılmaktadır.

ÖDEME

Kaçak elektrik enerjisi kullanımını oluşturan eylemlerin ardından yapılan tespit üzerine yukarıda anlatmış olduğumuz faturalandırma işlemi yapıldıktan sonra , tüketiciye faturalandırmaya ilişkin ödeme bildirimi tebliğ edilir ve burada son ödeme tarihi de belirtilir. 

Tüketici, bu bildirim üzerine elinde bulunan deliller ile, bildirimin tebliğinden itibaren 6 (altı) ay içerisinde itiraz edebilir ve yapılan itiraz ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

Yapılan itiraz en geç on iş günü içerisinde sonuçlandırılır. Yapılan incelemede tüketicinin haklı olduğunun anlaşılması üzere iade işlemi yapılır fakat bu iade işlemi için tüketicinin tebliğ edilen ödeme bildirimindeki tutarı ödemiş olması gerekir. Dağıtım şirketi iadeyi gerçekleştirirken tüketicinin ödediği tutara, tüketicinin ödeme tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, gecikme zammının, günlük olarak uygulaması gerekmektedir.

İtiraz sonuçlandırılıncaya kadar teminat şartı ile (esas tutar kadar) tüketicinin mağduriyetinin önlenmesi açısından, elektrik enerjisi bağlanabilmektedir.

Kullanılan elektriğin usule ve kanunen belirlenen şartlara uygun şekilde faturalandırılarak ödenmesi gerekmektedir. Kaçak kullanım tespiti halinde yapılacak işlemler yukarıda anlatılmış olup, kişilerin hangi hallerde kaçak elektrik kullanımı ile karşı karşıya kalabileceği, kaçak kullanım tespitinin hatalı olduğu düşünülüyorsa itiraz sürecinin nasıl işleyeceği hakkında alanında uzman bir avukattan yardım alınmasında fayda olacaktır.

Av. Fırat Fesih KAYA