İşçi ile işveren arasında yapılan iş sözleşmesinde işçinin işi yerine getirme ;  işverenin de bunun karşılığında ücret ödeme yükümlülüğü vardır. İş kanunu kapsamında yapılan sözleşmesinin sona ermesi halinde işçinin sahip olduğu bazı haklar karşımıza çıkmaktadır.

Bu makalede ihbar tazminatı, kıdem tazminatı ile fazla mesai ücreti üzerinde durulacaktır. 

FAZLA MESAİ ÜCRETİ

4857 SAYILI İş Kanunu madde 41 e baktığımızda;

•Fazla çalışma haftalık 45 saati aşan çalışmadır. Ancak bunun için denkleştirmenin söz konusu olmaması gerekir. Böyle bir durumda fazladan çalışan her saat çalışma başı ücreti yüzde elli artırılarak ödenir. Bu ücret ödemesi yerine işçiye 1 saat 30 dakika mola olarak kullandırılabilir.

•Eğer haftalık çalışma saati 45 in altında kararlaştırılmışsa ve 45 saati buluyorsa bu da fazla çalışma sayılır ve her bir fazla saat için ücret yüzde yirmi beş artırılarak ödenir. Bu ücret ödemesi yerine işçiye 1 saat 15 dakika mola olarak kullandırılabilir.

•Bu çalışma süreleri yılda en fazla 270 saat olabilir ve işçinin rızası alınmalıdır. 270 saati geçen fazla çalışmalar için verilen rızalar geçersizdir. 

İHBAR TAZMİNATI

İhbar tazminatının söz konusu olabilmesi için iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması gerekmektedir. İş Kanunu bu sözleşmelerin sona erdirilmesinde fesih süreleri öngörmüş olup bu bildirime uyman taraf için tazminat yaptırımı gündeme gelmektedir.

4857 sayılı İş Kanunu madde 17 ye baktığımızda;

1.6 aya kadar çalışma süresi varsa 2 hafta

2.6 aydan 1.5 yıla kadar çalışma süresi varsa 4 hafta

3.1.5 yıldan 3 yıla kadar olan çalışmalarda 6 hafta

4.3 yıldan fazla olan çalışma sürelerinde 8 hafta  ihbar süresi bulunmaktadır.

İşveren iş sözleşmesini feshettiğinde yukarıda belirtilen süreler boyunca işçi çalıştırılmaz ise bu sürelerin ücreti işçiye ödenmelidir. Eğer iş sözleşmesi işçi tarafından feshedilirse haklı nedene dayanma işçi için de ihbar tazminatı sorumluluğu gündeme gelir.

İhbar tazminatlarında zamanaşımı süresi 5 yıldır. Eğer talep edilecek süre gözden kaçırılırsa hak kaybı oluşacaktır.

 KIDEM TAZMİNATI

  Kıdem Tazminatının söz konusu olabilmesi için;

1. İş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır.

2. İşveren haklı nedene dayanmadan sözleşmeyi feshetmeli ya da

3. İşçi tarafından haklı nedene dayanılmalıdır.

4. En az 1 yıllık kıdeme sahip olunmalı

Normal şartlarda iş sözleşmesi işveren tarafından feshedildiğinde kıdem tazminatı söz konusu olurken emekliye ayrılma, askerlik, ölüm ve kadın işçinin evlenmesinden sonra 1 yıl içinde sözleşmeyi feshettiği hallerde de kıdem tazminatına hak kazanılır.

Kıdem tazminatı talepleri giydirilmiş ücret üzerinden yapılır ve zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bu huşuların göz ardı edilmesi hak kaybına yol açabilecektir.

İşçinin hangi taleplerde bulanabileceği yapılan hukuki görüşmeler sırasında verilen bilgiler doğrultusunda belirlenebileceği için, bu konuda İş Hukuku alanında tecrübeli bir avukattan yardım almak olası bir hak kaybının önüne geçecektir.

Av. Fırat Fesih KAYA