•Basit Yargılama Usulü 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun bazı suçlara ilişkin muhakeme başlığı altında 251. Maddesinde düzenlenmiş,  252. Maddesinde ise basit yargılama usulünde itiraz düzenlenmiştir.

•Basit yargılama usulünün uygulanacağı haller; Asliye Ceza Mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra 

-Sadece adli para cezasını gerektiren suçlar,

-Üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlar,

-Adli para cezasıyla birlikte veya adli para cezasının seçenek olarak uygulandığı hapis cezalarında yine üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulü uygulanabilir.

•Basit yargılama usulünde kural olarak görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Ancak, bazı durumlarda basit yargılama usulü kapsamında olan suç ile ilgili yargılama görevi ağır ceza mahkemesi tarafından yerine getirilebilir. Örneğin, görevi kötüye kullanma suçu avukat tarafından işlendiğinde, statüsü gereği avukatın ağır ceza mahkemesinde yargılanması gerekir.

•Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını on beş gün içinde yazılı olarak bildirmeleri ve tebligat da duruşma yapılmaksızın hüküm verilebileceği hususu da belirtilir. 

•Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın, cezanın belirlenmesi kenar başlıklı TCK 61.maddesi dikkate alınmak suretiyle, TCK 223.maddede belirtilen kararlardan birine hükmedilebilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza ¼ oranında indirilir.

•Mahkemece, koşulları bulunması hâlinde; kısa süreli hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya hapis cezası ertelenebilir ya da uygulanmasına sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Hükümde itiraz usulü ile itirazın sonuçları belirtilir.

•Mahkemece gerekli görülmesi hâlinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir.

Basit yargılama usulünün uygulanmayacağı hallere bakacak olursak;

-Yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmaz.  

Bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.

BASİT YARGILAMA USULÜNDE İTİRAZ

•Basit yargılama usulünce verilen hükümlere karşı itiraz edilebilir. Süresinde yapılmayan itirazlar kesinleşir.

•İtirazın, süresinde yapılmadığı veya kanun yoluna başvuru hakkı bulunmayan tarafından yapıldığı mahkemesince değerlendirildiğinde dosya, 268/2 maddesi uyarınca (olağan itiraz)itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderilir. Mercii bu sebepler yönünden incelemesini yapar ve kararını gereği için mahkemesine gönderir.

•İtiraz üzerine hükmü veren mahkemece duruşma açılır ve genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur. Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında TCK 223. madde uyarınca hüküm verilebilir. Verilen hükümlere karşı genel hükümlere göre kanun yoluna başvurulabilir. Taraflara gönderilecek davetiyede yokluklarında hüküm verileceği yazılır. Duruşmadan önce itirazdan vazgeçilmesi hâlinde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır. Mahkeme, hüküm verirken, TCK 251.madde kapsamında basit yargılama usulüne göre verdiği hükümle bağlı değildir. Ancak, itirazın sanık dışındaki kişiler tarafından yapıldığı hâllerde TCK 251/3 fıkrası uyarınca yapılan indirim korunur. 

SİRAYET ETKİSİ

•İtiraz üzerine verilen hükmün sanık lehine olması hâlinde, bu hususların itiraz etmemiş olan diğer sanıklara da uygulanma olanağı varsa bu sanıklar da itiraz etmiş gibi verilen kararlardan yararlanır. 

Ceza muhakemesi hukukunda basit yargılama usulü ve tüm prosedürler için alanında uzman bir hukukçuya başvurulmasında daha faydalı olacaktır.

Yeşim Ezgi Türkmen