Türk Ceza Hukuku sisteminde yaptırım türlerinden biri olan Güvenlik Tedbirleri başlığı altında düzenleme alanı bulan müsadere; bir suçun işlenmesinde kullanılan ya da suçun işlenmesi ile elde edilen şeylerin devletin mülkiyetine geçmesini sağlayan bir yaptırımdır. Türk Hukukunda müsadere eşya ve kazanç müsaderesi olarak iki ayrı başlık altında karşımıza çıkmaktadır.

EŞYA MÜSADERESİ (TCK m.54)

•Eşya müsaderesinin söz konusu olabilmesi için eşyanın kasten işlenebilen bir suçun işlenmesinde kullanılması, suçun işlenmesine tahsis edilmesi ya da suçun işlenmesi sonucunda meydana gelmesi gerekmektedir. 

•Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya, müsadere edilmektedir. (Örn; Uyuşturucu)

•Kamu sağlığı, genel ahlak veya genel güvenliği tehlikeye sokacak bir durumdan dolayı eşyanın müsaderesi gerekmelidir. Eşya müsaderesi kişinin mülkiyet hakkına ilişkin olduğu için Anayasa madde 35 gereği yapılan sınırlamaya da uygun olması gerekmektedir. Türk ceza kanununda düzenlenmiş hali kanunilik ilkesine uygun düşmektedir ve özel sebebe dayalı sınırlandırmadan dolayı Anayasal hükümler ile de örtüşmektedir.

•TCK madde 54’te eşya müsaderesinin söz konusu olabilmesi için aranan bir diğer husus ise müsadereye konu olacak eşyanın iyi niyetli üçüncü kişiye ait olmamasıdır. Eşya üzerinde iyi niyetli üçüncü kişi lehine sınırlı ayni hak bulunması eşyanın müsaderesine engel olmayıp, bu haklar saklı kalmak şartıyla müsadere kararı verilmektedir.

•Eşyanın elden çıkması ya da tüketilmesi durumları söz konusu ise eşyanın karşılığını oluşturan tutarın müsaderesine karar verilir.

•Müsadere konusunda kanun orantı hususunu göz önünde tutarak müsadere işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar çıkaracaksa eşyanın müsaderesine karar verilmeyebileceği yönünde hâkime takdir yetkisi tanımıştır.

•Eşyanın sadece bir kısmının müsaderesi yeterli olacaksa ve eşyaya zarar verilmeksizin ayrılması mümkün ise kısmi müsadere yapılabilmektedir.

•Müsadereye konu olan eşyanın birden fazla paydaşı var ise sadece suça iştirak eden kişinin payı için müsadere uygulanmaktadır.

KAZANÇ MÜSADERESİ

•Kazanç müsaderesinde kanun koyucunun gözettiği amaç kişilerin suç işlemek suretiyle ekonomik çıkar elde etmesini engellemek ve işlenen suçları gelir kapısı olarak görmelerini engelleyecek caydırıcılığa sahip olmasıdır. 

•Suçun işlenmesi ile elde edilen, suçun bizzat konusunu oluşturan ya suçun işlenmesi için sağlanan maddi menfaatler ile bunların değerlendirilmesi veya dönüştürülmesi sonucu ortaya çıkan ekonomik kazançları müsaderesine karar verilir. Ancak elde edilmiş olan maddi menfaatin mağdura iade edilmemiş olması gerekmektedir. 

•Elde edilen maddi menfaate el koyulması mümkün değil ise karşılığını oluşturan değerin müsaderesine karar verilir.

•Eşyayı sonradan kazanmış kimseler ise medeni kanunun iyi niyet hükümlerinden yararlanıyor ise eşyanın müsaderesi mümkün olmayacaktır. 

Eşya ve kazanç müsaderesinin hangi şartlarda yapılabileceği , müsadere olunan eşyanın iadesinin nasıl sağlanacağı gibi durumlarda, kişilerin hak kaybı yaşamaması adına da ceza hukuku alanında uzman  bir avukata danışılmasında fayda olacaktır.

Av. Fırat Fesih KAYA